H δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος αποτελεί μία από τις αιτίες υπογονιμότητας (ανοσολογική υπογονιμότητα) λόγω της σημαντικής συμμετοχής του στη διαδικασία εμφύτευσης του εμβρύου καθώς και στην ανάπτυξη της εγκυμοσύνης.
Περίπου το 20% των περιπτώσεων ανεξήγητης υπογονιμότητας οφείλεται στη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και μπορεί να εκδηλωθούν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.
Αντισπερματικά αντισώματα
Αυτή είναι η πιο κοινή μορφή ανδρικής ανοσοποιητικής υπογονιμότητας. Τα αντισπερματικά αντισώματα συνδέονται με το σπέρμα, κάνοντας το σπερματοζωάριο λιγότερο ικανό να γονιμοποιήσει το ωάριο.
Μπορούν να βρεθούν τόσο στον άντρα όσο και στη γυναίκα
Κληρονομικές θρομβοφιλίες
Οι κληρονομικές θρομβοφιλίες μπορούν να ενταχθούν στις αυτοάνοσες ασθένειες γιατί προκαλούνται από δυσλειτουργία του μηχανισμού του ίδιου του σώματος. Προκαλούν την ανάπτυξη μη φυσιολογικών θρόμβων.
Αυτές οι γενετικές θρομβοφιλίες μπορεί να μην έχουν σοβαρό αντίκτυπο στην υγεία των γυναικών που τις έχουν. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι θρόμβοι αίματος στον πλακούντα μπορούν να εμποδίσουν την ανάπτυξη του εμβρύου. Για να προστατευτεί η εγκυμοσύνη των γυναικών που πάσχουν από θρομβοφιλία θα πρέπει να ακολουθούν θεραπεία με ασπιρίνη ή/και ηπαρίνη καθ’ όλη τη διάρκεια της κύησης.
Αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο (APS)
Τα αντιφωσφολιπιδικά αντισώματα είναι αντισώματα κατά πρωτεϊνών του ίδιου του οργανισμού και έχουν ως αποτέλεσμα να προκαλούν μια κατάσταση υπερπηκτικότητας του αίματος. Έτσι έχουμε σχηματισμό θρόμβων στον πλακούντα και στη συνέχεια αποβολή του εμβρύου.
Υπάρχουν πολλοί τύποι αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων όπως το αντιπηκτικό του λύκου, τα αντισώματα κατά της καρδιολιπίνης και τα αντισώματα βήτα-2 γλυκοπρωτεΐνης 1.
Το APS θεωρείται ένας τύπος επίκτητης θρομβοφιλίας. Μάλιστα, είναι η αιτία των 15% περιπτώσεων των επαναλαμβανόμενων αποβολών.
Αλλοάνοση δυσλειτουργία εμφύτευσης
Το ανοσοποιητικό σύστημα της εγκύου αναγνωρίζει το έμβρυο ως εισβολέα και δημιουργεί αντισώματα. Κατά συνέπεια, η εμφύτευση εμβρύου δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ή αν συμβεί, συνήθως καταλήγει σε αποβολή.
Αυτοί οι ασθενείς έχουν αυξημένα επίπεδα κυττάρων Natural Killer (NK), ενός τύπου λεμφοκυττάρων που μπορούν να καταστρέψουν αυτούς τους οργανισμούς που ανιχνεύονται ως «εισβολείς».
Κοιλιοκάκη (Celiac Disease)
Η κοιλιοκάκη (εντεροπάθεια από γλουτένη) είναι μια αυτοάνοση εντεροπάθεια που προκαλείται από την κατανάλωση τροφής που περιέχει γλουτένη (σιτάρι, κριθάρι και σίκαλη) σε γενετικά προδιατεθειμένα άτομα. Αν και οι αιτίες για τις οποίες η κοιλιοκάκη επηρεάζει τη γονιμότητα είναι ακόμα άγνωστες. Όμως υπάρχουν πολλές θεωρίες γιατί μπορεί να συμβεί αυτό. Γυναίκες που πάσχουν από κοιλιοκάκη που δεν ακολουθούν δίαιτα χωρίς γλουτένη, πιθανόν να έχουν έλλειψη σε φολικό οξύ, σελήνιο & ψευδάργυρο.
Αυτοάνοσες ασθένειες
Η ύπαρξη αυτοάνοσης νόσου (λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα ή διαβήτης τύπου Ι) γενικά αυξάνει τον κίνδυνο για υπογονιμότητα. Σε πολλές αυτοάνοσες νόσους ο μηχανισμός δράσης τους στο αναπαραγωγικό σύστημα δεν είναι ξεκάθαρος.
Έχω υποψία ότι η αποτυχία εμφύτευσης μπορεί να έχει ανοσολογική αιτία, τι πρέπει να κάνουμε;
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να φτάσουμε σε μια σωστή διάγνωση.
Όμως καλό θα είναι να μην φτάνουμε σε αυτό το στάδιο και να διερευνάται η ανοσολογική υπογονιμότητα πριν τη θεραπεία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Είτε αυτή είναι μια απλή παρακολούθηση του φυσικού κύκλου της γυναίκας, είτε είναι η σπερματέγχυση, είτε είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση.